ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΝΤΖΗΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Bιβλιοθήκη

Δημήτρης Αγγελής, Δημήτρης Ελευθεράκης, Σταμάτης Πολενάκης, Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι: Μια συζήτηση για την ποίηση μεταξύ ποιητών (Αθήνα: Ερατώ 2010)

← Ποιητές εγγύτερα στην γενιά του 2000 (ψηφιακή, Τ(e)XT, των ΧΧΧ, γενιά της διαμεσολάβησης ή όπως αλλιώς ονομαστεί στο μέλλον), οι: Αγγελής (γενν. 1973 − τελ. συλλογή: Επέτειος, 2008, Βραβείο Λάμπρου Πορφύρα Ακαδημίας Αθηνών)· Ελευθεράκης (γενν. 1978 − τελ. συλλογή: Στέππα, 2006)· Πολενάκης (γενν. 1970 − τελ. συλλογή: Νοτρ Νταμ, 2008), με ανθρωπιστικές σπουδές (θεολογία-φιλοσοφία, λογοτεχνία-φιλολογία, ισπανική φιλολογία, αντίστοιχα) και παρουσία στις ανθολογίες σύγχρονων ελλήνων ποιητών (περ. Ποίηση τ. 25, 2005· Karaoke Poetry Bar, 2007· Hellenica: To Καινούργιο εντός και πέραν της γλώσσας, 2009), φίλοι μεταξύ τους, παρουσιάζουν, στο βιβλίο Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι, τις απόψεις τους περί ποίησης.

→ Το καλαίσθητο τομίδιο, με τίτλο που μετωνυμικά προειδοποιεί για τα έσχατα όρια κάθε δράσης, συνιστά την καταγραφή μίας συζήτησης σχετικά με τις αφετηρίες και τις απολήξεις της ποίησης και της γραφής. Η διαλεκτική διερεύνηση ξεδιπλώνεται σε οκτώ διακριτές ενότητες με τίτλους όπως «Η ποίηση και η σιωπή του Θεού», «Ιστορία και μνήμη», «Ποίηση και πολιτική». Το τελικό κείμενο επιτρέπει την έκταση ορισμένης πυκνότητας επιχειρημάτων και, ταυτόχρονα, την άμεση απόκριση και τις συνειρμικές διαδρομές που ο προοφορικός λόγος και ο διάλογος κρατούν ζωντανές. Την πολεμική των παραδειγμάτων συμπληρώνει η θέρμη μίας συγκλίνουσας πρότασης πρόσληψης του ποιητικού φαινομένου.

Οι ποιητές ξεκινούν την συζήτηση με την επιτακτικότητα μίας «ηθικής κλήσης της ποίησης» σήμερα που το «εμείς καταργήθηκε εμπρός στις πολλαπλασιαζόμενες οθόνες». Συνεχίζουν, αναφερόμενοι μεταξύ άλλων, στη σιωπή και στην απουσία του Θεού, στην διάψευση των οραμάτων του Διαφωτισμού, καθώς και στην τραγική κληρονομιά του 20^ου αι. (τόσο στον ευρωπαϊκό όσο και στον ελληνικό χώρο) ως σημεία που ψηλαφούνται στην σύγχρονη συνθήκη, εντός της οποίας τήκτεται ο ποιητικός λόγος. Τέλος ανιχνεύουν την, από τούδε και στο εξής, δυνατότητα στενότερων και ευρύτερων ηθικών, πολιτικών και πολιτισμικών σκοπεύσεων της ποιητικής γραφής.

Παραδειγματικοί βίοι και έργα ευρωπαίων, αλλά κυρίως ελλήνων ποιητών, όποτε χρειάζεται ως οδόσημα, δείχνουν τον δρόμο (Τσέλαν, Λάγιος, Παπαδίτσας, Λεοντάρης, Καρούζος). Οι Ρώσοι λογοτέχνες κρατούν το δικό τους μερίδιο ειδικά στον Πολενάκη και στον Ελευθεράκη. Κάποτε η συζήτηση αναμοχλεύει τον θησαυρό που κάθε ποιητής φυλάει στο σάκο του: κλασσικά μυθιστορήματα, αγαπημένες ποιητικές συλλογές, σκόρπιους στίχους. Μετά την παρέκβαση της προσωπικής μυθολογίας ο λόγος επανέρχεται στις δυνάμεις της γλώσσας να αναβαπτίζει τα πράγματα, στις έννοιες του καθήκοντος, της ειλικρίνειας, της ακεραιότητας, της υπαρξιακής ανάγκης, της τελικής (απέλπιδος;) προσπάθειας να καταλάβει (με την διπλή σημασία της λέξεως) η ποίηση το άρρητο. Όπως αποφωνεί ο Αγγελής με λόγια δανεικά «τη ματαιότητα/ αυτήν, αυτήν μόνο αγαπήσαμε...»

◙ Η συζήτηση Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι επαναφέρει στο προσκήνιο από πού ορμώμενοι και για τι γράφουμε σήμερα. Όπως παρατηρεί και γενικεύει ο Β. Χατζηβασιλείου (Ελευθεροτυπία “7”, 4/7/2010) «αν η αμέσως προηγούμενη γενιά [εννοεί του ’80 διότι του ’90 ως αθέατη συγχωνεύεται με εκείνη του 2000] όδευσε ταχύτατα προς την ιδιώτευση ετούτη μοιάζει να ασφυκτιεί σε ένα τέτοιο πλαίσιο».

Ειδικότερα, με ζέση (στην θερμότητα του λόγου, στην φιλία των προσώπων, στην αγάπη για την ποίηση) και γνώση (αναφορές, συνδέσεις, αιτιολογήσεις) οι ποιητές φωτίζουν την σωτηριολογική θεώρηση της ποίησης, συζητούν για την, αυτόκλητη εν πολλοίς, ευθύνη (πολιτική, πολιτισμική, αξιολογική) που επιφορτίζονται οι ποιητές έναντι της ευρύτερης κοινότητας, και όχι μόνο, αποδεχόμενοι πως η βαθύτερη ανθρώπινη επιθυμία εύρεσης ενός Λόγου καθολικού, εποπτεύοντος και θείου, μπορεί να εξυπηρετηθεί από την Ποίηση με Π κεφαλαίο.

Στον αντίποδα έχουν υποτονιστεί η Αισθητική, ως πεδίο στον οποίο λογοδοτεί συνηθέστερα η ποιητική τέχνη −παρόλο που υπάρχει η ενότητα «Αισθητική της ανάγνωσης»− το ποίημα ως τεχνούργημα [artifact], και το προϊόν της σχέσης αναγνώστη-κειμένου ως αισθητική εμπειρία.

Το βιβλίο Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι λειτουργεί ως πρόσκληση προς τους φίλους αναγνώστες της ποίησης και ως πρόκληση προς υπόλοιπους νέους ποιητές. Τραβάει, προς χάριν των μεν, την κουρτίνα του ποιητικού εργαστηρίου εκθέτοντας την πάλη των ιδεών, υπό το βάρος της οποίας ζυμώνεται η γραφή. Την ίδια ώρα ενθαρρύνει τους δέ να στοχαστούν τα εργαλεία της δικής τους δουλειάς και να συμβάλλουν στο δευτερογενές έργο παραγωγής δοκιμίων −θεωρώντας πρωτογενές αυτό καθαυτό το ποιητικό έργο. Με ένα τρόπο αποφαίνεται πως εμείς (Αγγελής, Ελευθεράκης, Πολενάκης) αυτά θεωρούμε κειμενικά κριτήρια απόλαυσης της ποίησης και εξωκειμενικά αιτήματά της· η σειρά σας να τοποθετηθείτε τώρα!

_________________

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 23/12/2010. http://www।enet.gr/?i=issue.el.home&date=23/12/2010&id=235530 [Ο σύνδεσμος δεν λειτουργεί πλέον]

Χριστόφορος Λιοντάκης, Ανθολογία Γαλλικής Ποίησης: Από τον Μπωντλαίρ έως τις μέρες μας (Αθήνα: Καστανιώτη, 2009) http://www।enet।gr/?i=issue.el.home&date=25/09/2010&id=205998

E.E।Cummings 44 ποιήματα [μόνο με την άνοιξη] μτφρ. Βασίλης Αμανατίδης http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=16/10/2010&id=213840

Γιώργος Βέλτσος, Ανάποδα οδεύει ο δολοφόνος (Αθήνα: Καστανιώτη & Διάττων 2010)

http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=08/01/2011&id=238448

Edward Lear, Τα γραπτά της α-νοησίας: Ποιήματα, ιστορίες συνταγές μαγειρικής μτφρ। Νίκος Σταμπάκης (Αθήνα:Φαρφουλάς 2008)

http://www।enet.gr/?i=issue.el.home&date=30/12/2010&id=236931

Ματσούο Μπασό, & Κομπαγιάσι Ίσσα, Ο κόσμος της πάχνης Σαράντα τρία χαϊκού απόδοση: Διονύσης Καψάλης, (Αθήνα: Άγρα, 2008)

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=64502

Καίη Τσιτσέλη, Το Α & το Ω, μτφρ.: Αρης Μπερλής (Αθήνα: Άγρα, 2006)

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=64502

Γιώργος Κοροπούλης, Αντιύλη (Αθήνα: Ύψιλον, 2008) http://www.enet.gr/online/ss3?q=%C1%ED%F4%E9%FD%EB%E7&a=&pb=51&dt1=06/03/2009&dt2=06/03/2009&r=2&p=0&id=79193588

Διονύσης Καψάλης, Όλα τα δειλινά του κόσμου (Αθήνα: Άγρα, 2008) http://www.enet.gr/online/ss3?q=%BC%EB%E1+%F4%E1+%E4%E5%E9%EB%E9%ED%DC+%F4%EF%F5+%EA%FC%F3%EC%EF%F5&a=&pb=51&dt1=06/03/2009&dt2=06/03/2009&r=3&p=0&id=79193588

Λουκάς Κούσουλας, Το φεγγάρι του Υμηττού (Αθήνα: Γαβριηλίδης, 2007) http://www.enet.gr/online/ss3?q=%D4%EF+%F6%E5%E3%E3%DC%F1%E9+%F4%EF%F5+%D5%EC%E7%F4%F4%EF%FD&a=&pb=51&dt1=06/03/2009&dt2=06/03/2009&r=9&p=0&id=79193588

Νικανόρ Πάρρα, Ποιήματα επείγουσας ανάγκης, εισ।-μτφρ, Αργύρης Χιόνης (Αθήνα: Γαβριηλίδης, 2008)

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=42336

Άννα Αχμάτοβα, Ποιήματα, αποδ Γιάννης Αντιόχου (Αθήνα: Μικρή Άρκτος, 2008)

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=49089

EΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Της ΚΥΡΙΑΚΗΣ [ΑΝΕΝΕΡΓOI IΣΤΟΤΟΠΟΙ] Allen Ginsberg, Ουρλιαχτό, Καντίς και άλλα ποιήματα μτφ. Άρης Μπερλής (Αθήνα: Άγρα, 2008) http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2008/09/21/210908%2040.pdf Αrthur Rimbaud, Tο μεθυσμένο καράβι - Ποιήματα και επιστολές μτφ. Στρατής Πασχάλης (Αθήνα: Γαβριηλίδης, 2008) http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2008/08/31/310808%2040.pdf Γιώργος Βέλτσος, Ησυχία (Αθήνα: Ίνδικτος, 2007) http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2008/07/20/200708%2038.pdf Γιώργος Γώτης, Χρονογραφία (Αθήνα: Στιγμή, 2007) http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2008/06/22/220608%2038.pdf Κατερίνα Ηλιοπούλου, Ο Κύριος Ταυ (Αθήνα: Μελάνι, 2007) http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2008/06/08/080608%2038.pdf Michael Longley, Το χταπόδι του Ομήρου, μτφ. Χάρης Βλαβιανός (Αθήνα: Πατάκης, 2008) http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2008/05/11/110508%2050.pdf BOOK PRESS Χάρης Βλαβιανός, Χρήστος Χρυσόπουλος, Tο διπλό όνειρο της γραφής Πατάκης 2010 http://www।bookpress।gr/diabasame/diafora/monopatia-logotexnias

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΝΤΖΗΣ

ΒΙΒΛΙΟ

ΠΟΙΗΣΗ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

ΚΡΙΤΙΚΗ

ΔΟΚΙΜΙΟ